In gesprek met Lex Bohlmeijer - deel 4
'Passaggio'.
Fotografie: Leo de Klerk
In het Bulgaars bestaan er twee woorden voor vrijheid. Ik weet niet of het Nederlands die nuance heeft. Svoboda is het Bulgaarse woord voor vrijheid. Maar er bestaat een etymologisch verwant woord, slobodía, dat betekent ook vrijheid maar met de connotatie van teveel. Er zit iets grenzenloos in: alles losgooien. Slobodia suggereert dat je alles mag doen wat je wilt. Dat is ook een van de lessen van grootvader, hij zei: met vrijheid komt verantwoordelijkheid. Het is niet kunnen doen wat in je opkomt, maar juist doen wat op dit moment gevraagd wordt, daar vrij voor zijn! Dat is voor mij ook een kompas. Het helpt enorm in de omgang met de podiumangst. Niet dat hij weg is, dat kan niet, maar ik ben samen met de angst vrij. In zijn aanwezigheid, vrij.
Doen wat de muziek op dit moment van mij vraagt. Niks anders. Dat is vrijheid. En dat is de arbeid die ik dagelijks verricht.
Tegenwoordig sta ik bij het bestuderen van de partituur, dan voel ik mij actiever. Ik zet de muziek standard op de hoogste stand. Ik kijk en ik lees. De verleiding weerstaan om weer te gaan zitten of in slaap te vallen. De verleiding weerstaan om te gaan spelen.
Pianospelen is uiteindelijk nodig, maar eerst die andere arbeid: waarom ga je het spelen, wat wil je precies, wat is je intentie? Soms ben ik heel streng, op andere momenten laat ik mezelf gaan, ook dat is een keuze.
Dan laat ik alle fouten toe, gewoon doorgaan, daar leer je ook van, als het maar een bewuste keuze is. Dat is de vrijheid, het bewustzijn om steeds te kunnen kiezen.
‘’Het eerste niveau van vrijheid is het maken van keuzes, het laatste niveau ontstaat als kiezen en doen één zijn geworden’’ volgens György Sebök.
Vrijheid is bereidheid. Dat wil zeggen innerlijke waakzaamheid. Je staat open. Berlin maakte het onderscheid tussen negatieve vrijheid (vrij zijn van), en positieve vrijheid (vrij zijn om).
Je merkt het meteen, of een pianist beweegt in vrijheid. Is hij echt vrij, of vecht hij voor vrijheid? Is hij eigenlijk gevangen en doet hij misschien alsof hij heel vrij is? Daar ben ik in mijn lessen veel mee bezig. Of als ik studeer, het is essentieel.
Het gaat erom vrij te zijn om te doen wat je te doen staat. Want ergens is er altijd iets in onszelf dat weet wat ons te doen staat.
Vooraf ben ik bedrukt, zwaar, moe, met pijn en een koud en stijf lichaam. Na afloop voel ik me steevast beter, hoe dan ook. Het staat los van of ik goed gespeeld heb of niet. Ergens doorheen gaan, oh! Dat is zó dankbaar! Het geeft warmte, souplesse en evenwicht. Ik voel me letterlijk verder.
Voldoening is niet het juiste woord. Vervulling komt er dichterbij. Een soort genezing, vaak ook lijfelijk. Zelfs na een concert met ….24 Préludes van Rachmaninov, om maar iets te noemen, is de pijn na afloop weg. De weerstand is verdwenen, in het spelen heb ik mij vrij gemaakt.
Trakteer uzelf op uw favoriete album
Blijf op de hoogte over nieuwe uitgaven, concerten en kortingsacties. Wanneer u zich inschrijft op de nieuwsbrief ontvangt u een kortingscode t.w.v. € 2,50 welke u kunt besteden in de webshop. Inschrijven nieuwsbrief
Opmerkingen